🔁 Ten wpis jest częścią serii Odyseja marsjańska
To już się zdarzyło — tylko nikt jeszcze o tym nie wie.
Ale entuzjazm szybko ustąpił miejsca refleksji: czy to naprawdę mogło wydarzyć się tak, jak pokazano?
Najpierw: marsjańska burza o mocy huraganu — bez żadnego ostrzeżenia. Potem: groźba utraty rakiety powrotnej, zgubienie astronauty, odlot załogi bez stuprocentowej pewności, co się z nim stało. Hermes zaparkowany na orbicie Marsa? Powrót po kilkudziesięciu solach, jakby orbity dało się przeliczyć z palca. Przewidziano zapas paliwa na nieplanowane okno startowe, ale nie przewidziano dodatkowego jedzenia dla pięciu osób na 1000 dni? Przecież to masa równoważna kilku minut pracy silników.
Coraz więcej rzeczy zaczęło krzyczeć: „to się nie spina”.
Więc podsumujmy…
1) Wichura marsjańska
Wiecie, jaka jest gęstość atmosfery Marsa? Około 150 razy mniejsza niż ziemska[4]. Wiatr 200 km/h na Ziemi przewraca ciężarówki. Na Marsie? Ten sam wiatr ledwie poruszy pył. Przez skafander nawet go nie poczujesz. Nie ma opcji, by zerwał antenę, przewrócił MAV-a[3], czy kogokolwiek uderzył z siłą wymagającą akcji ratunkowej.
MAV nic nie poczuł. NIC.
2) Nie znaleźli Watneya?
W portfelu noszę kartę lokalizacyjną, która pozwala mi go znaleźć z dowolnego miejsca na Ziemi przez 3 lata — bez ładowania. Waży kilkanaście gramów.
A NASA[1] nie włożyła w skafander 3 beaconów w różnych pasmach, każdy z własnym niezależnym zasilaniem?
Jeśli to prawda, to cała wierchuszka NASA powinna wylecieć z hukiem.
3) Brak łączności z Hermesem?!
Watney nie mógł się skontaktować z Hermesem, który był w pobliżu?
Jako jedna z niewielu osób w tym kraju miałem okazję rozmawiać z ISS przez własną radiostację[5]. Nie mogłem zalogować się pod znakiem SQ5LTE, więc zrobiłem to pod klubowym SP5PBB. QSL-ki nie mam, ale wiem, jaki sprzęt wystarczy do rozmowy z orbitą. Sprzęt za kilkaset złotych z Allegro. Do odbioru wystarczy antena z drutu i odbiornik za stówę.
A Watney był przecież inżynierem! Chwalił się, że potrafi policzyć rezystancję dwóch równoległych oporników — coś, czego uczono mnie w 7. klasie podstawówki.
4) Odlot Hermesa tuż po przylocie?
Na Ziemi lot do ISS trwa 24 godziny — i to z pomocą komputerów naziemnych, systemów wsparcia, manewrów korekcyjnych.
Hermes wymagał: wybudzenia z hibernacji, przetestowania systemów, przeliczenia trajektorii, wyrównania termiki, komunikacji, synchronizacji z MAV-em.
To nie Windows. Tu nie ma przycisku START. To są dni — jeśli nie tygodnie — procedur i testów.
5) Rich Purnell i zszywacz orbitalny
Wspaniała scena: nerd w kapciach tłumaczy szefowi NASA manewr asysty grawitacyjnej… zszywaczem.
Tymczasem w filmie Hidden Figures widzimy Katherine Johnson — kobietę, która naprawdę obliczała takie trajektorie na kartce, bez symulatora i bez superkomputera[6].
Rich miał komputer, pizzę i wolne wieczory. Ona miała tylko mózg.
I wiele, wiele więcej…
Dlatego postanowiłem przygotować własną wersję misji marsjańskiej.
Nie opieram jej na danych NASA. Nie mam dostępu do algorytmów JPL[2].
To moja luźna interpretacja — misja, która ma więcej sensu niż hodowla ziemniaków w liofilizowanym wspomnieniu po kolegach.
Oparta na mojej ograniczonej, ale konkretnej wiedzy o:
- zużyciu energii w kosmosie,
- ograniczeniach ludzkiego ciała,
- logistyce misji długoterminowych,
- efektywnym wykorzystaniu raz zbudowanej infrastruktury.
Co dalej?
W kolejnych częściach Odysei marsjańskiej pokażę, jak taka misja mogłaby naprawdę wyglądać — jeśli zamiast dramatów zaczniemy liczyć energię, synchronizację i biologię.
Już teraz dostępne są:
- Hermes: Statek, który nie ląduje
O pojeździe nowego typu — międzyplanetarnym cyklerze poruszającym się po eliptycznej trajektorii Mars–Ziemia. Z reaktorem jądrowym, napędem jonowym i infrastrukturą modularną. - Orbita: Czas, przestrzeń i synchronizacja
O tym, dlaczego trajektorie to nie narracja, tylko geometria. I dlaczego Hermes nie zawróci po nikogo. - Stacja S3: Przesiadkowy most do Marsa
O stacji, która nie jest alternatywą, tylko warunkiem koniecznym. Grawitacja 0,5G, synchronizacja godzinowa i przyszłość misji rotacyjnych.
Dalszy ciąg Odysei marsjańskiej już wkrótce.
Kolejna część pojawi się za kilka dni. Śledź tag #odyseja-marsjańska, aby nie przegapić nowego etapu misji.
FAQ – Odyseja marsjańska
Czy film „Marsjanin” jest realistyczny?
Film „Marsjanin” zawiera wiele uproszczeń i fikcyjnych elementów. Choć NASA współpracowała przy jego produkcji, niektóre sceny – np. burza piaskowa na Marsie – nie mają podstaw w rzeczywistej fizyce czy inżynierii.
Dlaczego burza na Marsie nie mogła spowodować takich zniszczeń?
Atmosfera Marsa jest około 150 razy rzadsza niż ziemska. Oznacza to, że nawet bardzo silny wiatr nie niesie wystarczającej energii, by przewrócić obiekt wielkości rakiety.
Czy astronauta mógł nawiązać łączność z orbitującym statkiem?
Tak, technicznie było to możliwe. Kontakt z pojazdem na orbicie Marsa mógł zostać nawiązany przy użyciu prostych urządzeń radiowych, podobnych do tych używanych przez radioamatorów.
Co to jest MAV?
MAV (Mars Ascent Vehicle) to pojazd startowy, który ma umożliwić powrót astronautów z powierzchni Marsa na orbitę. W filmie „Marsjanin” MAV odgrywa kluczową rolę w ewakuacji bohatera.
Co to jest JPL?
JPL (Jet Propulsion Laboratory) to jednostka badawcza NASA zajmująca się misjami bezzałogowymi, m.in. wysyłaniem łazików na Marsa. JPL należy do California Institute of Technology.
O czym jest seria „Odyseja marsjańska”?
Seria przedstawia alternatywną wizję misji marsjańskiej, opartą na fizyce, inżynierii i biologii. W kolejnych częściach autor pokazuje, jak mogłaby wyglądać rzeczywista misja załogowa na Marsa.
- NASA – Amerykańska agencja kosmiczna odpowiedzialna za programy cywilne i badawcze: nasa.gov
- JPL – Jet Propulsion Laboratory, część NASA zarządzana przez Caltech, realizująca misje bezzałogowe: jpl.nasa.gov
- MAV – Mars Ascent Vehicle: pojazd startowy umożliwiający powrót z powierzchni Marsa.
- Atmosfera Marsa – gęstość około 0,6 kPa, czyli 150 razy mniejsza niż na Ziemi. Źródło: Mars Fact Sheet
- Radioamatorzy mogą łączyć się z ISS za pomocą sprzętu VHF/UHF: ARISS – Amateur Radio on the ISS
- Katherine Johnson obliczała trajektorie misji Mercury i Apollo na papierze. Porównaj z postacią Rich Purnell z „Marsjanina”.
